تار هنر برپود دل/ استاد منبت درشيراز: هنرمندان صنايع دستي را معرفي كنيد
تار هنر برپود دل/ استاد منبت درشيراز: هنرمندان صنايع دستي را معرفي كنيد
شيراز ، خبرگزاري جمهوري اسلامي ۸۶/۴/۳
داخلي.فرهنگي.صنايع دستي.
بيشتر عمرش را يا منبت كار كرده يا آموزش داده‌است، نام خانوادگي او به تنهايي سابقه و اصالت كارش در اين هنر صنايع دستي را بازگو مي‌كند، به نظر مي‌رسد حرف‌هاي بسياري دردل براي گفتن دارد اما تنها خواهشش اين است كه رسانه‌ها هنرمندان صنايع دستي و افرادي كه در اين هنر ، دستي بر دل دارند را به جامعه معرفي كنند.
سال تولد خود را ۱۳۱۵بيان مي‌كند و مي‌گويد:به‌تبع حرفه و هنري كه‌اجدادم به آن پرداخته‌اند، بهرام منبتي نام گرفته ام.
گرچه تارهايي از موهايش در گذران عمر به سفيدي گراييده اما دلش همچنان جوان است و تشنه هنر، هنري كه از وجود تراوش مي‌كند، با عشق شريان مي‌يابد و نتيجه و حاصل آن آنقدر والاست كه اكنون بسياري از موزه‌هاي معتبر ايران و جهان بر خود مي‌بالند آثار گرانبهاي منبت اين استاد كار معروف شيرازي را در خود جاي داده‌اند.
مي‌گويد: نگران نيستم، شايد برخي افرادبعضي گلايه‌مندي‌ها از اينكه كارهايم در موزه‌هاي معتبر جهان قرار دارد، داشته باشند، چون من بخش‌هايي از فرهنگ اصيل و تمدن ساز ايران اسلامي را به جهان نيز معرفي كرده‌ام.
مي‌پرسم ازاينكه‌حدود۷۰سال از زندگي‌تان را صرف منبت كاري كرده‌ايد، پشيمان نيستيد، مي‌گويد: پشيمان نيستم، هم اكنون نيز بيشتر از سه‌تا چهار اثر منبت من در منزل نيست، بسياري از آنها از ايران رفته و در موزه‌هاي معتبر جهان جاي گرفته است.
بهرام منبتي‌اضافه‌كرد:برخي‌آثارم درموزه‌هاي متروپوليتن نيويورك، هايدپارك لندن، موزه‌هاي لوور و ورساي فرانسه قرار دارند.
سوال مي‌كنم پس موزه‌هاي ايران چه؟ پاسخ مي‌دهد:ما موزه‌هاي خاص كم‌داريم، در موزه ايران باستان چند كار استاد "بهنام" كه جد من است وجود دارد و در موزه شاهچراغ نيز كارهاي پدرم اكنون موجود است.
استاد منبتي،دليل ديگراينكه از آثارش كمتردر موزه‌هاي ايران‌جاي گرفته، نبود حمايت كافي مي‌داند و مي‌گويد:من، دليل نيستم،ايراد از قبل وجود داشته واكنون نيز هست،اگر حمايتي مي‌بود، اجازه نمي‌دادند كه سبك‌هاي خاص و منحصر به فرد ايران از كشور خارج شود.
لبخندي مي‌زند و ادامه‌مي‌دهد:بيايد هميشه نيمه پر ليوان را ببينيم و مثبت فكركنيم،از نظر من اين هم خيلي بد نيست كه كارهاي اصيل‌ايران كه‌حاوي فرهنگ ما هستند در خارج، تمدن ايران زمين را به جهان معرفي كنند،چرا هميشه بايد فكر كنيم كه اين كار بد است؟
انگار به‌ياد گذشته افتاده‌است،مي‌خواهد خاطره‌اي در همين رابطه تعريف كند، گرچه درمنزل ومقابل اعضاي خانواده زياد نمي‌توانيم وقت او را دراين مصاحبه بگيريم،اما از يك سو نگاهم به تابلوهاي زيباي منبت و اشكال زيبايي است كه با دستان هنرمند بهرام منبتي خلق شده و از يك سو گوشها را تيز كرده‌ام تا كلام گرم، دلنشين و اميدبخش استاد را در يكي از روزهاي گرم نيمه خردادماه بشنوم.
مي‌گويد:نشستي پارسال درميراث فرهنگي كشور داشتيم، من صحبتي كردم‌كه بعضي آقايان خوششان نيامد، گفتم خوشبختانه برخي كارهاي گذشته و حال ايران در موزه‌هاي اروپا نگهداري مي‌شود، يكي گفت، چرا خوشبختانه، جواب دادم چون اين هنرها در آنجا با شناسنامه اصيل ايراني مي‌ماند.
دستي بر صورت مي‌كشد،تاملي مي‌كند،شايد دارد بيشتر مي‌انديشد تابراي كلمات قالب بيابد، نمي‌دانم از يك استاد منبت كار بايد در اين هنگام انتظار چه كلماتي را داشته باشم، نگاهش را به سقف مي‌اندازد و دوباره ادامه مي‌دهد:
اگر اصالت هنر، تمدن و فرهنگ ايران زمين را نمي‌پرستيديم، اينقدر از عمر و زندگيمان را صرف هنر ناب و اصيل ايران نمي‌كرديم، ما اين فرهنگ و كشور را دوست داريم و اگر چيزي مي‌گوييم به‌خاطر همين علاقه‌است،نبايد خرده‌گرفته شود، اجازه بدهيد بگوييم كه وضعيت موزه‌هاي ايران آنگونه كه بايد باشد نيست و بيشتر جا براي كار دارد، اينجا اغلب موزه‌ها مانند بازار مكاره است، اغلب مي‌بينيم چيزهايي بدون نظم و شناسنامه روي هم انباشته مي‌شوند در صورتي كه در كشورهاي ديگر با هويت و شناسنامه ايراني، كارهاي ايران مي‌ماند و هويت ما ايرانيان را به رخ جهانيان مي‌كشد.
ازابتدا مي‌دانستم اگر بخواهم استاد را ببينم، يا بايد عصر شنبه‌ها و صبح دوشنبه‌ها او را در خانه فرهنگ (چهارراه ملاصدرا) هنگام آموزش ببينم يا او را عصرها يكشنبه،دوشنبه وچهارشنه در آرامگاه حافظ درحضور هنرجويان مشاهده كنم.
البته استاد منبتي عصر پنجشنبه‌ها در نگارخانه كوثر و بقيه ساعت‌هايش را در دانشكده هنر شيراز تدريس دارد اما ترجيح داديم يك روز تعطيل وي را در خيابان معدل، كوچه هفتم، منزل او ببينيم، چند دقيقه‌اي را راحت با او صحبت كنيم و آنچه از دل برون مي‌تراود را بگيريم و دستمايه گزارش براي مخاطبان خود سازيم.
از استاد مي‌خواهم كه از رابطه نام خانوادگيش با حرفه و هنرش برايمان بگويد، مي‌گويد:جد پدر من هاشم بن علي استاد مسلم اين كار(منبت) بوده است و اجداد من همينطور اين كار را ادامه داده‌اند تا اكنون من با آنكه حرفه اصلي من دبيري آموزش و پرورش بود، اما از كودكي مشغول اين هنر شدم.
استادمنبتي مي‌افزايد كه هم‌اكنون فرصت انجام كار منبت ندارد به‌همين دليل هيچ كارگاهي داير نكرده است و تمام وقتش را صرف آموزش به جوانان مي‌كند.
شايد شما هم بتوانيد تصور كنيد وقتي استاد از آموزش و تربيت هنرجويان جوان صحبت مي‌كند چه حس و شوري درونش را فرا گرفته است، احساسي كه موجب مي‌شود فكر كني تمام فرزندان اين جهان فرزند تو هستند و خدا را بايد سپاس گويي كه اجازه داده است، كار تربيت آنان را برعهده بگيري.
كلام‌متين و مودبانه استادوقتي با جملات حكيمانه و عارفانه‌او بر زبان جاري مي‌شودمي‌توان فهميدكه‌هنرجويان‌استادمنبتي،ازاو تنها هنر منبت را نمي‌آموزند، بلكه‌عشق،هويت، تاريخ، تمدن، دلدادگي و در يك كلام زندگي را دركلاس‌هاي استاد تمرين مي‌كنند.
لهجه‌استاد به‌لهجه شيرازي‌ها شبيه‌است اما او و اجدادشان اصالتا اهل آباده فارس هستند، همان جايي كه هنر اصيل و سنتي منبت و به قول استاد هنر سنتي و واقعي منبت ريشه در آنجا دارد.
استادمي‌افزايد: البته بعدازعهد صفويه اصالت اين‌هنر به‌آباده رسيده وگرنه قبل از آن نيز وجود داشته اما اينقدر رونق نداشته است.
از استادمي‌خواهم درباره منبت و منبت‌سنتي بيشتر برايم توصيف‌كند، مي‌گويد:
منبت اصولا به چهار شاخه تقسيم مي‌شود، اول استيل كه ريشه اروپايي دارد و همان است كه بيشتر روي مبل و صندلي‌ها مشاهده مي‌شود و از كشورهاي اروپايي مانند يونان و اسپانيا نشات گرفته است.سبك ديگر منبت سبك روسي است كه در شرق اروپا رايج بوده كه البته اروميه ايران نيز تا حدودي متاثر از آن سبك بوده است.
استادمنبتي،سبك ديگر منبت راسبك تلفيقي معرفي‌مي‌كندكه بيشتر در گلپايگان و شهرهاي استان‌هاي مركزي كشوراز جمله تهران معمول است كه از سبك‌هاي سنتي و استيل گرفته شده است.
وي، سبك سنتي را سبكي واقعا ايراني و خالص مي‌داند كه مي‌گويد به آباده فارس تعلق دارد و بعد از صفويه به نام آباده شده است.
استاد در خصوص وجه تمايز بين سبك‌هاي سنتي منبت، استيل و سبك روسي توضيح مي‌دهد: استيل يك سبك‌هاي بسيار محدوداست، بيشتر قرينه‌سازي و متقارن‌سازي در آن به كار مي‌رود، سبك‌هاي روسي نيز درشت و تكراري است اما سبك سنتي فوق العاده متنوع است و اسامي بسياري دارد.
وي نام‌هاي اسليمي با زيرمجموعه هايش،خطايي و زيرمجموعه، زمينه و لچك را به عنوان برخي از انواع سبك سنتي برمي‌شمارد و مي‌گويد: اين سبك بسيار سخت‌تر و متنوع تر از ساير سبك هاست.
به‌گفته‌وي، درسبك‌هاي استيل و روسي، طراح و منبت‌كار از همديگر جدا هستند، اما درسبك سنتي همه كار را بايد استادكار انجام دهد و طراحي نيز توسط خود فرد صورت مي‌گيرد.
استاد منبتي نسبت به‌آينده هنر منبت درايران بسيار خوشبين و اميدوار است و اينچنين استدلال مي‌كند:بايد عاشق بود تا بتوان كارهاي‌هنري اينچنين انجام داد، با علاقه‌اي كه جوانان نسبت به‌هنر منبت درشيراز دارند،توسعه خوبي براي اين هنر متصور است و مي‌توان ادعا كرد طي ۲۸سال گذشته به‌ويژه در اثر توجه دختران جوان به اين هنر، فارس حرف اول را دراين زمينه در منبت در كشور هم از نظر كيفيت و هم كميت مي‌زند.
وي با اين‌حال در پاسخ به اين سوال كه چند استاد كار منبت سنتي در ايران هستند، مي‌گويد: مي‌توانم بگويم استادكار منبت واقعي بين‌شش تا هفت‌نفر بيشتر در ايران نباشند اما جواناني هستند كه از شاگردان من بوده‌اند و اكنون در همه‌جاي ايران از جمله نوشهر، بوشهر و حتي رامهرمز تدريس مي‌كنند و اين هنر را بخوبي فراگرفته‌اند.
استادمنبتي كه گويي هنوز از دوران جواني خويش و احساس علاقه به جوانان فاصله نگرفته براي جوانان نيز پيامي دارد، او به جوانان علاقه‌مند به منبت توصيه مي‌كند: ابتدا به فكر درآمد نباشيد بعد از اينكه كاملا اين هنر را فراگرفتيد، مي‌توانيد كارهاي سبك تر نيز با سرعت بيشتري براي فروش انجام دهيد زيرا اگر از ابتدا به فكر درآمد باشيد، موفق نخواهيد شد.
وي در ادامه از رسانه‌هاي جمعي كشور مي‌خواهد كه هنرمندان صنايع دستي را هم كساني كه در قيد حيات هستند و هم هنرمنداني كه نيستند را معرفي كنند و هنرهاي آنان را به طور مستمر به جامعه آموزش دهند.
اين استاد هنرمند اضافه كرد: حدود ۲۰۰هنر در استان فارس‌در زمينه صنايع دستي موجود بوده‌است كه‌اكنون تعداد اندكي از آنها باقي مانده، بايد، هنرها را معرفي كرد و آموزش داد تا منسوخ نشوند.
وي درادامه ازدستگاههايي كه توليت‌هنرهاي صنايع‌دستي برعهده‌دارند مي‌خواهد كه با در نظر گرفتن اعتباري، معرفي هنرمندان و حمايت از آنان رادر برنامه بگذارند.
استادمنبتي با آنكه مشغله بسيار در تدريس دارد اما برخي سفارش‌ها را نيز ازخارج ازكشور عهده‌دار شده كه انجام يك صفحه شطرنج پيشرفته با استفاده از صدف و عاج يكي از آنهاست به طوري كه مقدمه آن‌را آغازكرده است.
گفت و گوي مابا اين استاد برجسته منبت در ايران به پايان مي‌رسد و مجبور به خداحافظي با او مي‌شويم اما هنر، چيره دستي و عشق او به اصالت و فرهنگ ايران‌زمين كه‌درقالب صنايع‌دستي و منبت نمايان است را هيچگاه‌فراموش نخواهيم كرد،هنري كه‌هر ايراني‌اي را به‌اين اميدواري مي‌رساند كه هنر ناب‌اين سرزمين در صورت توجه و برنامه همچنان بالنده خواهد بود.
منبت به معناي كنده كاري اشكال مختلف روي چوب تعريف مي‌شود.ك/۴ ۶۷۵/۷۳۸۲
---> ايرنا.
0 نظرات:
ارسال یک نظر