کاروانسرای ایزدخواست
کاروانسرای ایزدخواست
این کاروانسرا در شمال شرقی رودخانه ایزدخواست بنا شده است و می گویند یکی از ۹۹۹ کاروانسرایی است که شاه عباس صفوی در دوران تبعیدش بنا کرده است. این کاروانسرا از لحاظ زیبایی و استحکام و وسعت یکی از کاروانسرا های نمونه در نوع و زمان خود می باشد.( طول هر ضلع کاروانسرا ۳۵ متر است )
این بنا در زمینی به مساحت ۴۰۰۰ متر واقع شده است . در ردیف جلو در اطراف حیاط در ضلع های شمالی و شرقی و همچنین جنوبی ۲۰ باب اتاق در ابعاد ۳×۳ متر واقع شده است که هر اتاق دارای ایوانی به مساحت ۷/۵ متر می باشد
در پشت این اتاق ها و ایوان ها ، انبار ها و طویله های وسیع ساخته شده است که تعداد آن ها به هشت باب می رسد . درب کاروانسرا در وسط ضلع جنوبی قرار دارد و دارای سرسرایی به بلندی۱۰ مترمی باشد . در طبقه دوم بالای سرسرا یک ساختمان شامل تالار و چند اتاق دیگر ساخته شده است که در پشت نمای سر در ورودی قرار گرفته است و در ایوان در طرفین آن می باشد . راه ورود به طبقه بالا از طریق پله های سمت چپ و راست درب ورودی است
کاروانسرای ایزدخواست در کنار پل کوچکی که بر روی رودخانه ایزدخواست قرار دارد ساخته شده .
در قسمت جنوبی کاروانسرا یک ردیف اتاق های کوچک دیده می شود و در طرفین ضلع غربی داخل کاروانسرا سه اتاق با سردر وجود دارد . این کاروانسرا با وجود اینکه در مجاورت رودخانه بنا شده است ولی خود دارای چاه آب ، حمام و دستشویی بوده و به احتمال زیاد از بعضی اتاقها به عنوان مغازه استفاده می شده است. کف حیاط و ساختمان از شمال به جنوب در عمق زمین کول های سفالی تعبیه شده که احتمالا کانال زه کشی یا قناتی بوده است. کف اتاق ها و ایوان ها ۷۰ سانتی متر بالاتر از حیاط می باشد و کف آنها و همچنین دور تادور حیاط با آجر فرش شده است
روی بام کاروانسرا در سال های اخیر کاهگل کرده اند و برای نگهداری و حفظ آن در ضلع شمال غربی دو دیوار ستونی محکم ساخته اند تا در مقابل ترک خوردگی و نشت ،این قسمت را محافظت نماید . مصالح این ساختمان در پی ها سنگ ،خاک رس ، آهک و دیگر قسمت ها از آجر استفاده شده است.
ملات آن خاک ، گچ و سقف ها با آجر طاق زده شده است و دور تا دور دیوار بام ،دیواری به ارتفاع یک متر کشیده اند.زمین این بنا و گل مصرفی آن را شاه عباس صفوی از زمین دار های اطراف خریداری و بنا نموده است. بالای سردر کاروانسرا کتیبه کاشی کاری شده ای با زمینه آبی رنگ وجود دارد .که سمت شمالی سرسرا در اثر مرور زمان و باد و باران فرسوده شده و قسمت هایی از آن فرو ریخته و روی آن را گچ مالیده اند. اما قسمت جنوبی سالم است و متن زیر روی آن نوشته شده است
«قَالَ الله تَبارکْ و تَعالی و لایَةِ علی اَبی طالِب حِصْنی مَن دَخَلَ النار. فی اَیامِ الدُولةِ السُلطانِ الاعظَم وَ الخاقانِ الامر روحُ المُعَظم الامه الِاسلامی. کَلْبِ آستانِ عَلی ابی طالبُ عباس الحَسَنی المُوسی الصفوی خَلد اله مَعالی مَکانه»
از این متن یقین می گردد که این کاروانسرا به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است. از آنچه منقول است در شبی نادر شاه در قلعه ایزدخواست مهمان حاج محمد سعید بوده است و لشکریان او در این کاروانسرا سکونت کرده بودند ، بارش برف شروع شده و هوا سرد می شود که لشکریان نادر شاه درب های کاروانسرا را خارج کرده و می سوزانند و بعد ها درب دروازه پایینی قلعه را نصب می کنند
در ضلع شمالی بیرون کاروانسرا یک ردیف حجره قرار دارد که بر ایوانی به بلندای نزدیک ۲ متر باز میشوند .
از این کاروانسرا در سال های ۱۲۵۰ تا ۱۳۲۴ شمسی به عنوان پاسگاه و ژاندارمری استفاده می شده است و پس از آن زیر نظز اداره اوقاف آباده بوده است . که در آن زمان حیاط این کاروانسرا آسفالت شده و به عنوان زمین فوتبال و ورزشی مورد استفاده قرار گرفته بوده و در آن زمان خسارت ها و زیان هایی به این محل وارد شده است .
(متآسفانه جهت حفاظت ،نگهداری وجلوگیری ازتخریب بیشتر این قلعه تا کنون هیچ اقدامی از طرف سازمان های مربوط صورت نگرفته است)
0 نظرات:
ارسال یک نظر