شهرستان آباده: پيشينه تاريخي : ويژگيهاي تاريخي: به استناد كاوشهاي باستان شناسي پيشينه سكونت در محدوده فعلي شهرستان آباده به هزاره اول قبل از ميلاد بر مي گردد. آثار به جا مانده از دوره ساسانيان همانند قلعه باستاني ايزدخواست و قصر بهرام در سورمق شواهد مطمئني از شكوفائي فرهنگ و تمدن در اين گستره جغرافيايي مي باشد. قطعاً در دوره صفويه و ابتداي حكومت زنديه همزمان با حضور شاه اسماعيل سوم شهر آباده در مسير جديدي از پيدايش ويژگيهاي شهرنشيني قرار گرفته و اولين ساخت و سازها با جلوه گاههاي يك شهر شرقي در آباده ايجاد شد. طي سالهاي 1302 و 1304 فرمانداري و شهرداري آباده موجوديت مستقل سياسي اين شهرستان تجلي يافت. آباده كلمه فارسي است اصل اين كلمه از واژه آباد گرفته شده و در زبان پهلوي به معناي داير- برقرار – باصفا مي باشد. زبان مردم اين شهرستان عموماً فارسي سليس مي باشد. در خصوص فرهنگ شهرستان آباده بايد گفت كه شهرستان آباده را بيشتر با فرهنگ و هنرش مي شناسند و از ساليان دور شهره استان و كشور بوده است. فرهنگي كه در آن عشق به ميهن، كشور و علم آموزي موج مي زند و از ميان اين فرهنگ مردمان فرهيخته اي به پا خواسته اند كه در دانشگاههاي مهم كشور و دنيا نام پر آوازه آنان را نيك به ياد دارند و از خدمات برجسته فكري و انديشه اي آنان بهره هاي فراوان مي برند. ذهن فرد فرد مردمان اين ديار نمايشگاه شعر و ادب و فرهنگ و انديشه را محترم مي شمارند، فوق العاده به فرهنگ و زبان خود متعصبند، بسيار ميهمان نواز، خونگرم و صميمي اند. آثار تاريخي: كاروانسراي ايزدخواست، پل ايزدخواست، تيمچه صرافيان، بناي امامزاده سلطان ابراهيم، كاروانسراي شاه عباس شورستان، كاروانسراي خان خوره، قلعه دو قلك يا دو قله، قلعه كريم آباد، تپه قلعه گبري، تل سارياتان، تل قلعه اروان، تپه دولت آباد، تپه دهك گردو، تل قصر بهرام سورمق، قزقلاسي، مسجد امام حسن دهدق، قلعه گبري دهدق، تل قره ترك، بناي پاقلعه ايزدخواست، سد قوسي ايزدخواست، منزل شاه اسماعيل، تل شاه محمود، مركز آباده شناسي، كاروانسراي شاه عباس ايزدخواست و قلعه قديمي ايزدخواست.